Verlangen naar (ger)echt(ig)heid

Thema:	Verlangen naar (ger)echt(ig)heid
Tekst:	Matteüs 5: 6
Tekstgedeelte(n):	Jesaja 55: 1-13 Matteüs 6: 25-34 Matteüs 5: 6
Door:	Ds. J.M. Oldenhuis (predikant gereformeerde kerk vrijgem. Brunsum)
Gehouden te:	Sauwerd op 13 februari 2000 Niezijl op 6 augustus 2000 In huidige vorm gehouden te: Zuidlaren op 11 februari 2001 (i.v.m. Toerustingsweekend 2001)
Extra:	Stellingen en vragen

Aanwijzingen voor de Liturgie

Votum en zegengroet
Ps. 63: 1-2
(Morgendienst: Wet)
(Morgendienst: Ps. 32: 1-2)
Gebed
Lezen: Jesaja 55: 1-13
Lied 21: 5, 7 (Ps. 146: 1, 5)
Lezen: Matteüs 6: 25-34
Ps. 147: 3-4
Tekst: Matteüs 5: 6
Preek
Lied 15: 1-2 (Ps. 103: 3-4, 9)
(Middagdienst: Geloofsbelijdenis: Gez. 4)
Gebed
Collecte
Ps. 84: 3-4, 6
Zegen

Honger naar geluk in de wereld

Zalig wie honger en dorst heeft. Op het eerste gezicht denk je misschien: dat gaat niet over mij. Mensen in Afrika, in de Derde Wereld, die hebben honger en dorst. Ik zie ze op het journaal. Holle ogen, vel over been, wanhoop. Ja, dat is honger en dorst. Maar laten we niet te snel zeggen: deze zaligspreking gaat niet over mij. Niet alleen in de Derde Wereld hebben mensen honger. De hele aarde heeft honger en dorst. Honger en dorst naar geluk. Dat is de grote drijfveer achter elke daad, elke ambitie en elke droom van mensen: ik wil een beetje geluk. Voor de een bestaat geluk uit een dak boven z'n hoofd, voor de ander is het een homp brood, voor weer een ander is het een leuk gezin en één keer per jaar een fijne vakantie, weer een ander is pas gelukkig met een bankrekening in Zwitserland en een BMW voor de deur.
Maar het grote drama van deze aarde, van ons mensen is, dat we nooit dat geluk lijken te vinden. We hebben er veel voor over - hard werken, veel geld, inzet, bloed, zweet en tranen - maar wanneer zeggen we: ja nu hebben we het, we zijn gelukkig. Telkens als we denken geluk bereikt te hebben, vragen we 'is dit het nou'. Wie honger en dorst heeft naar geluk, raakt dus nooit verzadigd. Je oog wordt steeds groter en je maag steeds wijder. Er is altijd weer wat nieuws te bedenken waarvan je zegt: dat heb ik nog nodig om gelukkig te zijn. We blijven iets missen en we zijn niet snel tevreden. En geluk is zo kwetsbaar: je denkt het te hebben gevonden, maar dan gebeurt er iets, en het geluk is weg.
En Jezus spreekt zalig. Gefeliciteerd! Wie raken verzadigd? Wie raken vol? Niet wie hongeren en dorsten naar geluk. Nee, zalig wie hongeren en dorsten naar gerechtigheid, want zij zullen verzadigd worden. Het grote drama van ons mensen is, dat wij verkeerd zoeken. 'Waarom tellen jullie je geld neer voor wat geen brood is en spendeer je je vermogen aan wat niet verzadigen kan', vraagt Jesaja. Zoeken naar geluk brengt geen geluk. Wie zoekt naar gerechtigheid, zal verzadigd worden. En al het andere wordt je bovendien geschonken.

Honger naar ervaring in de kerk

Zeg dus niet: deze zaligspreking gaat niet over mij. Jezus komt dichtbij vandaag en stelt een vraag: en jij, waar zoek jij naar, wat drijft jou, wat is jouw honger en jouw dorst? En dan zitten wij vandaag als christenen bij elkaar en wij zeggen misschien: ik verlang naar echtheid. Ik heb een Bijbel. Ik ga naar de kerk. Er worden mooie en dure woorden gesproken. Maar ze blijven op afstand. Wat hebben ze mij te zeggen? Gaat het over mij? Ik blijf iets missen. Een vleugje warmte, een sprankje blijdschap, iets dat ik zeg: ja, nu heb ik het, nu voel ik het, dichtbij God, dichtbij de ander, dichtbij mezelf. Echtheid, daar verlang ik naar.
Waar kun je die honger stillen? In de kerk? Je ziet de aarzeling op gezichten. Je zou het wel willen misschien, maar het is zo'n saaie, strakke boel in de kerk. Regels staan echtheid in de weg. Gemeenschap is moeilijk te beleven. Mensen vallen tegen. Jongeren lopen weg. Ouderen slapen in. Er is zovaak geen warmte, geen beleving in de kerk. Je gaat het verder van huis zoeken. Congressen, conferenties, sprekers van ver weg, mensen die het hebben ontdekt. Andere kerken: wat hebben zij dat wij niet hebben? Of je grijpt in in je eigen kerkdiensten: je probeert ze wat op te leuken. Om maar iets van die echtheid te beleven en te ondervinden. Soms lukt het. Je vindt een sprankje blijdschap, je ervaart een stukje pure, ongerepte en echte vreugde. Maar is het genoeg om je honger te stillen? Nee, zeg je dan, ik wil meer, is dit het nou? Ik dacht dat ik het had, maar waar is het gebleven? Anderen hebben het wel, anderen hebben het altijd. Maar ik niet. Honger en dorst, maar geen verzadiging.
Ook dan stelt Jezus een vraag: zoek je wel goed? Want wie worden verzadigd? Niet wie zoeken naar geluk, niet wie hongeren en dorsten naar ervaring, niet wie verlangen naar zomaar wat warmte, naar een stuk echte blijdschap. Zalig wie hongeren en dorsten naar gerechtigheid, want zij zullen verzadigd worden. Zoek dus naar gerechtigheid. Dat is het zoeken meer dan waard. En al die andere dingen - geluk, ervaring, blijdschap, warmte - het zijn bijproducten. Je krijgt ze als je eerst iets anders zoekt. Je krijgt ze als je de gerechtigheid zoekt. Mis je geluk, mis je blijdschap, mis je echtheid? Zoek dan naar gerechtigheid. Ze zullen je bovendien geschonken worden.

Gerechtigheid

Het woord gerechtigheid is een woord met een vertrouwde, bijbelse klank. Maar vraag es wat het betekent en iedereen zwijgt. Een vertrouwde klank, maar een vage betekenis, zo lijkt het wel. Wat wordt ermee bedoeld? Ik denk, dat de Bijbel met gerechtigheid bedoelt: het herstel van mijn leven, van de hele schepping in al z'n verbanden. Dat heel de schepping, heel mijn leven gaat beantwoorden aan Gods bedoeling. Dat betekent, dat gerechtigheid is dat de zonde niets meer bederft, dat de zonde zelf en alle verwoestende gevolgen uit mijn leven, uit de schepping zijn getrokken, dat is gerechtigheid. Kortom: gerechtigheid is totaal levensherstel, heelheid met God, niet alleen van mij, maar van alles en iedereen om mij heen.
Ik denk dus, dat gerechtigheid alles te maken heeft met echtheid. Dat de dingen weer puur en gaaf zijn, zuiver en heel. Dan worden ze weer echt. Zoals ze zijn bedoeld. Dat ik weer zuiver en gaaf word, dat mijn gebrokenheid wordt veranderd in heelheid. Helemaal compleet en af. Dan word ik weer echt. Gerechtigheid, heelheid met God, oftewel: echtheid.
In de Bijbel wordt het woord op drie manieren gebruikt. In de eerste plaats als term in de rechtspraak. Er zit iets scheef, er zit iets bij jou scheef, jij verdient een oordeel, maar je wordt vrijgesproken, je mag weer recht komen te staan tegenover, ja tegenover wie anders dan God? Gerechtigheid is dat God tegen jou zegt 'niet schuldig'. En dat doet Hij om het bloed van Jezus. En daar, voor de rechterstoel van God, bij dat bevrijdende oordeel begint alle levensherstel. Daar wordt de eerste stap gezet op weg naar heelheid. Echtheid begint met vrijspraak door God dankzij Jezus' bloed. In de tweede plaats duidt gerechtigheid het gedrag aan van een oprecht mens. Jezus zegt in Matteüs 5: 20 en 6: 1 dat je gerechtigheid kunt doen. Een vrijgesproken mens gaat leven als vrij mens. Heelheid kun je beleven. Gerechtigheid kun je doen. Je wilt in harmonie leven met God, je medemens en met jezelf. Vrij van onechtheid, onzuiverheid en gebrokenheid. Gerechtigheid betekent dus ook wandelen met God, in gehoorzaamheid en toewijding, in zachtmoedigheid en barmhartigheid, in overgave en vertrouwen. En in de derde plaats is gerechtigheid een belofte, een gave van God. De aarde zal vol gerechtigheid zijn, zeggen de profeten in het O.T., als God komt. Mijn leven wordt straks volmaakt heel en gaaf, en heel deze schepping, nu zo ontwricht en ontsierd, wordt weer in zijn voegen rechtgezet, als God komt.

Honger en dorst naar gerechtigheid

Zalig wie hongeren en dorsten naar deze gerechtigheid, zegt Jezus. Dat zijn natuurlijk sterke woorden. Niet zin hebben in, denken aan, ooit iets hopen te merken van, nee, hongeren en dorsten! Wie van ons weet nou wat honger en dorst is! Vaak hebben we zin in iets lekkers en rammelt onze maag. In de stad lopen we dan naar de Febo of het V&D-restaurant. Thuis plunderen we de koelkast. Soms loopt het water in de mond als we denken aan iets lekkers, maar is dat honger? Op een hete zomerdag snak je naar een koud pilsje, maar is dat dorst? Honger en dorst, dat is dat je een groot gebrek voelt, een wanhopig verlangen. Je weet, voelt en merkt: ik heb schreeuwend behoefte aan eten en drinken. En zonder dat ga ik dood!
Dat is het gevoel waar David het over heeft in Psalm 63: ik dorst naar u, ik smacht naar u in een dor en dorstig land. Een wanhopig verlangen, dat je helemaal beheerst. Verder is alles onbelangrijk en zinloos. Dat is wat Jezus ook bedoelt. Honger en dorst naar gerechtigheid. Je hunkert naar heelheid met God. Waar jij nou schreeuwend behoefte aan hebt is: gerechtigheid ondervinden bij God, vrijuit mogen gaan als Hij oordeelt, echtheid en heelheid ervaren in jouw leven. Al het andere blijft leeg en hol zonder die heelheid, die gerechtigheid. Je wilt niet meer zonder, je kunt niet meer zonder.
Op drie dingen wil ik dan wijzen. In de eerste plaats: je bent er diep van doordrongen, dat je die gerechtigheid keihard nodig hebt. Want wil je ooit geluk in je leven, wil je ooit blijdschap kennen, wil je ooit die ervaring van echtheid hebben, dan moet er eerst die gerechtigheid zijn. Zonder herstel van de band met God blijven geluk, welzijn, blijdschap altijd onbereikbaar.
In de tweede plaats: je weet, voelt en beseft, dat jij op eigen kracht nooit die heelheid, die gerechtigheid zult bereiken. Daar ligt voor ons een grote valkuil. Wij denken: voel je iets knagen, loop dan naar de koelkast, naar de kerk, bid vroom, doe een goed werk, en weg is de honger. Wij hebben een grenzeloos vertrouwen in het eigen ik, in eigen kunnen. Wie zo denkt, heeft nog geen honger en dorst naar gerechtigheid. Hoogstens lekkere trek. Wie echt honger en dorst heeft, is altijd afhankelijk van een ander. Die moet aan het infuus gelegd worden. In dit geval: die is afhankelijk van de grote Ander en moet aan zijn infuus worden gelegd!
In de derde plaats: je voelt, dat jij die gerechtigheid, die heelheid mist. Jij schiet erin te kort en dat voel je heel persoonlijk. Honger en dorst kun je niet voor iemand anders voelen. Het knaagt aan jou, dat er zoveel onechtheid en onwaarachtigheid is op aarde. En je voelt, dat jij persoonlijk daarin tekort schiet. Jezus spreekt niet zalig de mensen die hoofdschuddend ach en wee roepen - wat een troep is het op aarde, het wordt tijd voor wat gerechtigheid - maar er niks bij voelen en al helemaal niet de troep in hun eigen leven voelen. Verlangen naar heelheid betekent, dat je een gebrek aan heelheid voelt in je eigen leven: ik mis gerechtigheid, ik mis heelheid met God! Ik schiet erin tekort! O God, wees mij zondaar genadig!

Zij zullen verzadigd worden

Soms denk ik: dàt missen we in de kerk. Honger naar heelheid met God, het verlangen om genade te vinden in Zijn ogen, om recht te komen staan tegenover Hem! Hoe kan het dat geluk zovaak zo ver weg is? Hoe kan het, dat het in de kerk zo doods, zo kil is? Hoe kan het dat we echtheid missen? Is het misschien omdat we niet meer weten wat honger naar gerechtigheid is, omdat we geen passie hebben om heel te zijn met God?
Wie van ons verlangt daarnaar? Wie van ons laat zich daardoor leiden? We doen van alles in de kerk, we doen trouw ons werk, we zetten ons in, we maken ons druk om verschillen in de leer, om veranderingen in de liturgie. Dat deed de gemeente te Efeze ook. Maar, zegt Jezus in zijn brief in Openbaring 2: dit heb Ik tegen u, dat gij uw eerste liefde hebt verzaakt. Jullie hebben geen honger en geen dorst meer, geen passie, jullie hunkeren niet meer, jullie hebben niet meer dat verterende verlangen naar heelheid met God, naar gerechtigheid. Misschien dat daarom geluk ver weg lijkt. Misschien dat we daarom blijdschap missen in de kerk, gevoel, beleving, echtheid. Omdat we niet meer weten, waar we vandaan komen. Omdat we geen honger en dorst meer hebben naar gerechtigheid, heelheid met God.
Geluk, blijdschap, echtheid, zoveel dat je zegt 'ik ben verzadigd': het wordt alleen beloofd aan wie hongeren en dorsten. En daarom: zalig, gefeliciteerd wie hongeren en dorsten naar gerechtigheid. Gek eigenlijk, dat je gelukkig te prijzen bent als je gebrek voelt. Maar dan kan God wat met je doen, zegt Jezus, en daarom gefeliciteerd! Je zult verzadigd worden. Je zult dat punt bereiken, waarop je zegt 'ik ben helemaal vol, er kan niets meer bij, ik heb genoeg'. Dat is verzadiging. Verzadiging is niet, dat je je stoel achteruit schuift en zegt 'ja, lekker, zoiets had ik wel verwacht'. Nee, verzadiging is dat overweldigende gevoel: ik had het nooit durven denken en dromen, het overtreft mijn stoutste verwachtingen, helemaal vol, helemaal af, helemaal heel.

Wie vervult ons verlangen?

Er is er maar één die dat verlangen kan vervullen. Het zal nooit lukken met zoethoudertjes of met hapklare snelle snacks, een veranderingetje hier, een accentje daar. Dit verlangen kan alleen worden vervuld door iemand die de macht heeft om ons mensen van binnenuit helemaal te veranderen. Hij die achter deze zaligsprekingen staat en de woorden uitspreekt: Jezus Christus. Niemand anders kan ons verlangen naar echtheid en heelheid volmaken.
En Hij doet het. Dat is zijn belofte. Kom allemaal bij Mij. Open je hart en je leven. Laat Mij het doen. En Ik zal het geven: heelheid met God, vrijuit gaan als Hij oordeelt. Omdat Ik voor je in de bres spring. Kom maar bij Mij en Ik zal het geven: heelheid en echtheid in jezelf. Door God gewild en aanvaard, door Hem voorbestemd voor een fantastische toekomst. Kom bij Mij en Ik zal het je geven: heelheid naar anderen toe. Een nieuw begin, echt contact, eerlijk, open, omdat je de ander ontmoet in Christus. Je leven wordt heel, als je je bij Jezus Christus aan het infuus laat leggen.
Kijk, en zo is deze zaligspreking het evangelie in een notendop. Dat is nou de stijl van God. Overvloed voor wie hongert. Verzadiging voor wie dorst heeft. Zomaar, gratis en voor niets, zegt Jesaja 55, uit genade. Een gave. Iets dat met je gedaan wordt. Laat het dan met je doen! Jij, hongerend en kreperend, moet je jezelf nou eens zien zitten: vol, verzadigd, er kan niks meer bij. Jezus Christus doet dat en Hij alleen!
En nu blijf je misschien steeds iets missen. Maar straks wordt alles nieuw. Dat is de wonderlijke spanning in het leven van een christen. Het smaakt naar meer. Hier en nu verzadigd in Christus, maar toch blijf je hongeren en dorsten naar meer gerechtigheid. Hier en nu vol van zijn Geest, maar toch verlang je om nog meer met Hem volgegoten te worden. Hier en nu in je grote verlangen tevredengesteld, maar toch verlang je naar meer. Nu blijf je steeds iets missen, maar straks wordt alles nieuw. Als het Lam dat in het midden van de troon is ons brengt in het beloofde land en daar zullen we niet langer hongeren en dorsten. Zo staat het te lezen in Openbaring 7: 16. Dan pas: volledig herstel, complete heelheid, volmaakte gerechtigheid en blijvende echtheid.

Al het andere bovendien

Zo klinkt vandaag Jezus' zaligspreking. Wie hongeren en dorsten naar gerechtigheid, zullen verzadigd worden. Zoek dan eerst Gods koninkrijk en Zijn gerechtigheid. Hunker ernaar, laat het je grote verlangen zijn, laat het je leven beheersen. Want zoeken naar geluk brengt nooit verzadiging. Honger niet naar succes, naar bezit, of naar wat deze aarde geluk noemt. Die honger zul je nooit kunnen stillen. Geluk krijg je, als je zoekt naar gerechtigheid. En laat het niet alleen je doel zijn om meer blijdschap, meer ervaring, meer beleving in de kerk te hebben. Verlang niet naar echtheid, maar naar gerechtigheid. En dan krijg je die dingen je ook mist er gewoon bij: warmte, blijdschap, echtheid.
En dat betekent dan heel in 't kort: zoek Christus. Kom naar Hem. Laat het je doel zijn om Hem te kennen, hunker naar de gerechtigheid die Hij alleen je kan geven. Want dan zullen we wat zien en beleven! Verzadiging tot en met. Er gaat wat gebeuren. Mensen worden heel. Mensen worden puur. Er komt blijdschap, er komt enthousiasme in de kerk. Omdat we hebben gezocht naar Christus, gehunkerd naar Hem. En Hij alleen is bij machte om ons verlangen te vervullen.
Misschien ga je het vandaag opeens zien. Het ontbreekt mij aan veel dingen, maar waar het mij vooral aan ontbreekt is Christus en zijn gerechtigheid, de heelheid met God. Ik heb altijd verkeerd gezocht. Ik moet Hem zoeken! Ik heb aan Hem schreeuwend behoefte, zonder Hem ga ik dood, zonder Hem kan ik niet, wil ik niet, zonder Hem kwijn ik weg. En dan kom je bij God, hongerend, dorstend, afgepeigerd, huilend en wanhopig misschien: wees mij zondaar genadig! En door Hem word je nooit afgewezen, nooit teleurgesteld. Kom, mijn kind! En Hij vult lege handen, lege magen. Overvloed en verzadiging. Rust in je hart, vrede, heelheid, echtheid, herstel voor altijd. Ja, zoek eerst zijn gerechtigheid en al het andere - geluk, blijdschap, gevoel en beleving - je zult het zien, want het kan niet missen: je krijgt het er gewoon als toetje bovenop! En dat is pas zalig!

Amen.